[ thập niên 1980 khi phúc mới ngoài trung về lại gia đình ]
Mườimấy năm qua con không biết cái chợ thôn mình ra sao có thay đổi gì không ? Thời gian lặng lẻ trôi qua xứ biển Động đền. Làm sao con quên được những tháng ngày dài mạ vất vả truân chuyên nuôi cả gia đinh trong hoàn cảnh nghèo nàn khốn khó. Thời buổi đổi thay , hoàn cảnh túng ngặt, đồng cảnh ngộ với bao nhiêu bà con trong xóm thôn mình .
Và gia đình mạ cũng hoà mình trong nhịp điệu truân chuyên một vùng kinh tế nông phẩm cùng than củi xứ Động. Thêm vào đó đưa con trai của mạ phải xa nhà theo đổi thay lịch sử .
Khi con trở về đoàn tụ với gia đình mình, bên mạ thì Động đền- Hàm tân hoàn cảnh thay đổi. Con chỉ biết giúp mạ hoạ chăng oằn vai hai tháng ròng vác từ rừng Sơn Mỹ bao nhiêu là cây rừng, gánh tranh sửa lại mái nhà, che mưa trốn nắng. Con chỉ biết những vồng khoai, luống bắp trên cái rẫy cát trằng bạc màu, phong hoá vì lối canh tác đươc năm nào hay năm đó.
Rồi cái nghèo vẫn đeo mãi cho gia đình, cho mạ. Đôi vai mạ vẫn kẻo kẹt tháng ngày hai buổi chợ; chợ sáng Cam Binh và chợ Hôm Động Đền .
Làm sao con quên được cái chợ nhỏ bé xác xơ cạnh nhà. Chợ Cam bình với mái đình lợp tôn xiêu vẹo tạm gọi là bề thế nhất. Hai bên là những quán tranh, lỏng chỏng những cái sạp đan bằng cây rừng. Những cái sạp hàng tuy đơn giản vậy cũng ưu tiên cho các loại hàng "sang trọng " vào thời này như quần áo may sẵn , vài ba xấp vải hay năm ba loại hàng xén.
CHỢ CAM BÌNH , HÀM TÂN ( 1995)--vào buổi sáng sớm , người ta buôn nông sản về bán tại chợ tỉnh Lagi
Mạ không có may mắn đủ vốn liếng như người khác. Vốn liếng mạ chỉ đủ dọn lên một miếng ny -lon trải trên mặt đất toàn cát trắng. Vài ba xấp thuốc rê, vài ba thứ gia vị gói sẵn , hạt chè khô cùng dăm ba thứ lỉnh kỉnh tầm thường dân quê cần đến hàng ngày . Nền cát lợn cợn rác rến lâu ngày , vài ba cơn gió thổi hắt lên phủ đầy trên hàng của mạ .
BUỔI CHỢ NÔNG THÔN Tết Ất Tỵ 1995 Lâm Ân đang bồng em Lâm Thu, Huệ đang cúi lựa dưa, cùng tru Khang, Trung bên cạnh
Vốn liếng của mạ co dần đi theo những miệng ăn trong nhà cùng những lon gạo ẩm vàng ố ưu tiên "cho bữa trưa". Gánh hàng mạ nhẹ dần, nỗi lo công nợ mạ càng tăng. Chợ sáng mới đông mạ đã lo gom tièn trang trải cho con buôn. Họ ngồi cạnh mạ thôi thúc , càu nhàu , than vản, ôi đủ thứ tiếng chì tiếng bấc! Chủ nợ này đi thì con buôn khác tiếp đến. Mạ phải tính toán chia xớt từng đồng tiền bán được trong buổi chợ nghèo để tạm đắp đổi cho từng con buôn cố gắng làm sao cho họ vừa lòng.
Có những lúc chợ vắng khách, mạ ngồi thẩn thờ như kẻ mất hồn. Những lúc này mạ vừa buồn vừa lo lắng nét mặt mạ đăm chiêu suy nghĩ con nhìn rất rõ. Những tiếng cằn nhăn của các mối bỏ hàng ôi đủ thứ tiếng bấc tiếng chì đổ vào tai mạ. Trời vẫn gió ,vẫn cát tung vào từng mớ thuốc rê, từng "ngảu" hột chè , vài ba gói vị tinh- bột ngọt hay tiêu đen loại lép hột rẻ tiền ...
Mạ còn lo làm sao có vài lon gạo cho trưa nay . "Mớ cá đuối mạ um sẵn các con nhớ nghe!".
Càng trưa khách thưa dần. Chợ Sáng chuẩn bị tan . Gió chướng vùng đất biển vẫn ào ào thổi . Những hạt cát bay vào mắt mạ. Những hạt cát theo tháng ngày làm mắt mạ mờ mau. Tháng ngày lo lắng, gian khó, cùng nỗi ê chề của gánh hàng nghèo. Một thời làm không đủ sống và chẳng ai biết làm nghề gì ngoại trừ vào rừng đốt than làm rẫy?
Gió cát bao năm mạ quen rồi cũng như từng cơn mỏi mệt bao ngày mạ phải ngồi chịu đưng. Cái buồn cái lo lớn nhất của mạ là làm sao nuôi sống gia đình và nỗi ray rứt theo từng câu năn nỉ với chủ nợ mối hàng.
Xế trưa mạ về ăn uống qua loa. Có khi mạ phải bới cho con trên rẫy với món ăn gì ngon nhất. Con biết mạ ưu tiên cho thằng con bao năm xa nhà. Rồi mạ lại sửa soạn gánh hàng cho kịp buổi chợ Hôm.
Cảnh chợ Hôm cũng gió cát tung bay, cũng lác đác vài ba miếng tranh che tạm. Lèo tèo vài ba người khách nhà nghèo chỉ đi chợ khi lỡ bữa. Chợ Hôm là nơi ngư dân có được vài mớ cá nhỏ buổi chiều chạy vội vào đây kiếm vài ba đồng bạc. Lúc này có tiền ,người bán cá mới mua vài ba thứ cần dùng cho buổi kéo lưới ngày mai như vài đồng thuốc hút vài hào gia vị. Lúc này mạ bỗng vui lên vì bán đươc hàng.
Đường về nhà mỗi lúc mưa con đường đất biến thành con sông "thuỷ lợi" với những hố sâu lồi lõm đầy nước. Có những đoạn nước băng qua đường chảy xiết. Cái cảnh "biển dâu " đường biến thành sông. Lúc này hình bóng mạ xiêu xiêu mò mẫm trong ánh sáng mập mờ. Trời tối hẳn mạ mới về đến nhà. Xóm quê những căn nhà tranh le lói ánh đèn dầu. Con đường trong xóm đen như mực. Những cơn chớp loé lên trong đêm làm rõ gánh hàng mạ về trước ngõ. Niềm thương của mạ dâng trào; mạ đã về với mái tranh nghèo ấm cúng.
Tiếng ểng ương kêu vang sau cơn mưa; tiếng quê buồn như cuộc đời của gia đình mạ. Thân cò lặn lội gần xa, mạ nuôi cả gia đình không chút quản công không lời than vản.
Cực khổ vẫn chưa buông tha cho mạ, cuộc đời không chịu êm xuôi. Chịu đựng mòn mõi lâu ngày thận mạ suy kiêt và viêm nhiễm. Từng cơn nhức buốt trong người cùng máu mủ. Nhưng thảm thay! mạ vẫn cắn răng không nói không than. Mạ vẫn chịu đưng hai buổi chợ sáng- chiêù và cái đòn gánh vẫn kẻo kẹt tháng ngày dày xéo lên đôi vai còm cỏi của mạ. Đau trong thân mạ vẫn lặng im. Hao mòn thân xác cho đến khi mạ gục ngã và mạ phải bị mất đi một trái thận trong người vì nó đã hư thối lâu rồi không còn cứu vãn được!
Mạ tôi đi chợ Cam Bình về (1995) (cháu đinh viễn Dương trong sân nhà nội trước ngày đi Mỹ)
Đã bao mùa Vu lan trôi qua con thật đáng tội vì chưa viết lên được công ơn trời bể và lòng hi sinh vô bờ của mạ. Con càng xấu hổ tủi nhục phận làm con không làm sao gánh bớt cơn đau nổi nhọc của mạ hiền. Vu lan này xin những dòng hồi ký của ray rứt của ăn năn con viết về mạ như lời sám hối, lời tri ân về mạ .
MẸ GIÀ NHƯ CHUỐI BA HƯƠNG XIN TRỜI NGƯNG GIÓ RUNG TÀU LÁ CÂY
Gió ơi! xin gió thôi rung, để con còn về bên mạ nói lên những lời xưng tán công đức mạ tôi như biển rộng sông dài, mạ ơi!
Mùa VU LAN 2010
phật lịch : 2554
con trai của mạ
Đinh trọng phúc
san jose CA 20 /8/2010
ÐỔI CẢ THIÊN THU
TIẾNG MẸ CƯỜI
Nhấc chiếc phone lên bỗng lặng người
Tiếng ai như tiếng lá thu rơi
Mười năm mẹ nhỉ, mười năm lẻ
Chỉ biết âm thầm thương nhớ thôi
Buổi ấy con đi chẳng hẹn thề
Ngựa rừng xưa lạc dấu sơn khê
Mười năm tóc mẹ màu tang trắng
Trắng cả lòng con lúc nghĩ về
Mẹ vẫn ngồi đan một nỗi buồn
Bên đời gió tạt với mưa tuôn
Con đi góp lá nghìn phương lại
Ðốt lửa cho đời tan khói sương
Tiếng mẹ nghe như tiếng nghẹn ngào
Tiếng Người hay chỉ tiếng chiêm bao
Mẹ xa xôi quá làm sao vói
Biết đến bao giờ trông thấy nhau
Ðừng khóc mẹ ơi hãy ráng chờ
Ngậm ngùi con sẽ dấu trong thơ
Ðau thương con viết vào trong lá
Hơi ấm con tìm trong giấc mơ
Nhấc chiếc phone lên bỗng lặng người
Giọng buồn hơn cả tiếng mưa rơi
Ví mà tôi đổi thời gian được
Ðổi cả thiên thu tiếng mẹ cười.
cậu mợ Võ Bình đón gia đình tôi tại phi trường San Francisco trưa 2 tháng 8 năm 1995 (bé Miu 11 tháng mẹ bồng )
Ôi…
Cố hương xa nửa địa cầu
Nghìn trùng kỷ niệm vẫn theo nhau
Đêm nay ta đốt sầu lưu lạc
Trong khói men nồng hạnh phúc xưa
[(LAM PHƯƠNG ]
Hôm nay ngày hai tháng 8, 2011- thấp thoáng mới đó mà đã mười sáu năm chẵn gia đình tôi giã từ VN đi định cư xứ Mỹ . Dòng thời gian dù muốn dù không nó vẫn trôi vùn vụt không chờ đợi một ai.
Ngày ra đi đó vẫn ghi đậm trong tâm khảm tôi hình ảnh người thân- nội ngoại- cùng những người đưa tiễn khác đứng chật ních ngoài cửa kiếng lớn ngó vào bên trong khu vực 'CÁCH LY', một từ thật mới lạ với tôi hồi đó. Gia đình tôi tay bồng tay bế, vội vả bước theo đoàn ngừơi HO tỵ nạn vì sợ lạc nhau. . Hai vợ chồng cùng bầy con không còn một giây phút chia tay, không dám kéo dài thời gian ngoái lui nhìn lại bà con mà ghi những hình ảnh cuối cùng trước khi dứt lìa quê hương cùng thân nhân bè bạn.
Những túi nylon trong vắt lại rộng thùng thình nhìn rõ mọi thứ bên trong, họ cấp phát cho từng người để đựng khẩu phần ăn khô cùng 1 lon nước Coke sản xuất tại Sài gòn. Những thứ này, IOM- tức là Cơ Quan Di Dân Quốc Tế (INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR MIGRANT)- đã trả tiền cho chúng tôi cùng với vé máy bay nữa. Những ánh mắt dò xét họ cố gặng hỏi nhỏ chúng tôi xem có 'quà cáp' gì kẹp trong giấy tờ không trước khi được 'giải thoát'?
Suốt hành trình bay biết bao nhiêu bâng khuâng lo lắng của hai vợ chồng tới xứ lạ quê người. Út Miu vẫn rúc người vào vú mẹ, Cu Ty thì hỏi mẹ "răng lâu rứa chưa về đến nhà"?, mấy anh chị nó thì ra chiều thích ý vì lần đầu tiên trong đời chúng mới có có một chuyến viễn hành trên chiếc máy bay khổng lồ. Những giờ bay dài dăng dẳng, những bữa ăn trên máy bay- 2 vợ chồng không nuốt nỗi vì lo lắng trong lòng. Ngoại trừ lủ con, chúng thích lắm - cái gì cũng lạ- cái gì cũng ngon. Mấy đứa con chúng tôi sinh ra trên nương khoai rẫy sắn và cát trắng mịt mùng thì làm sao chúng không thích được.
Phi cơ VN sẽ đổi máy bay của hảng United Airlines của Mỹ tại phi trường Gimpo-Seoul, Đại hàn. Ra khỏi chiếc máy bay Boeing 767- loại mới- của Air Vietnam, xe buýt Hàn quốc đưa chúng tôi một đoạn ngắn chạy nắp theo phi trường tới khu đợi của phi cảng. Bươn bả theo đoàn HO cu Ty, con trai thứ ba vuột khỏi tay tôi hồi nào không hay - ngang cầu thang lên tôi mới hốt hoảng chạy lui tìm nó. Thật hú hồn! tôi thấy nó vẫn đứng yên một chỗ không kêu khóc gì - nó như đợi ba nó đi đâu thôi chứ không có ý niệm lạc . Từ chuyện suýt lạc đứa trai thứ ba này tôi rất 'dị ứng' những túi ny- lon tay đùm tay xách,làm vướng tay vì tiếc của nên mới suýt lạc con.
Tại phi cảng Seoul, IOM cũng phát 7 phần ăn cho cả nhà chúng tôi trong 6 tiếng đợi đổi tàu bay. Nhưng vì không hạp mùi vị thức ăn Hàn quốc chúng tôi mới kêu mấy người đàn bà Hàn lao công gần đó và cho họ. Mấy người đàn bà này mừng rỡ nói ríu rít tôi đoán là họ muốn cám ơn . Lần đầu tiên ra khỏi quê hương mọi thứ đều tân tiến, đều khác lạ . Phòng vệ sinh nước tự động chảy và đóng lại, mọi thứ đều sạch sẻ tinh tươm. Cầu thang tự động, nhân viên an ninh nghiêm túc làm nhiệm vụ có mặt ở mọi ngỏ ngách.
Chặng bay thứ 2 tới Mỹ vượt Thái bình dưong là chặng dài nhất. Mười mấy tiếng bay hai vợ chồng cứ miên man suy nghĩ không tài nào chợp mắt được . Chiếc Boeing 747 của hãng United Airlines này coi bộ củ kỹ lắm. Tôi còn nhớ nhũng bà tiếp viên tuổi 'đã về chiều'- da đã nhăn nheo nhưng vẫn còn có việc làm . Mấy bà này coi bộ tử tế, họ đem cơm cho chúng tôi vì chúng tôi là người Việt nam mà. Bà chiêu đãi viên lớn tuổi nhất thỉnh thoảng ngồi làm việc gần cuối máy bay với chiếc máy Fax hay máy gì đó liên lạc về đất liền . Đoạn băng giấy dài từ từ ló ra khỏi cái máy rối tròn xuống sàn máy bay.
Chiếc máy bay đã vào địa phận nước Mỹ, nó bay thấp dần. Qua cửa sổ tôi thấy những đồi núi màu cỏ khô vàng nâu, vì nước Mỹ đang là mùa hè. Máy bay đáp xuống phi trường San Francisco khoảng 1 giờ chiều. Cũng trùng 1 ngày vì bay về hướng đông thì giờ bị kéo lui lại, chuyện này tôi không lạ chi vì đã học hồi trung học. Cậu mợ Bình đã tới chờ từ lâu . Tội nghiệp cho út Miu làm gì có tả lót tân thời như ở xứ Mỹ này, dù mẹ Miu có thay nhưng những miếng vải đơn sơ ở quê nhà không át được mùi khai làm mợ tôi kín đáo che mũi. Tới nhà cậu mợ tôi mất một tiếng. Cậu mợ tôi đãi bữa phở đầu tiên tại nhà cậu mấy đứa con ăn phở ngon lành còn hai vợ chồng ham kể chuyện cũng đủ 'no bụng" rồi.
Hai trạng thái quá mừng cùng quá lo - phút vượt qua ranh giới bên này qua bên kia 'BỨC MÀN SẮT' làm hai vợ chồng tôi ngây ngây trong người.
Mười sáu năm qua rồi, khó diễn tả lại thứ cảm xúc kỳ lạ lần đầu tiên rời xa xứ sở khi ra đi với ba tiếng NGƯỜI TỴ NẠN (refugee). Thời gian qua nhanh, biến thiên thời cuộc cho phép người VN về lại cố hương càng lúc càng nhiều . Và tâm lý người VN xa quê trở về cố quốc cũng biến đổi theo .
Khi cánh phi cơ nghiêng nghiêng đảo một vòng trên bầu trời thành phố Sài gòn nói sao hết cảm giác nôn nao xúc động của người trở lại quê hương lần đầu tiên. Dần hồi nó cũng bình thường hẳn đi khi người VN hải ngoại đi đi -- về về càng lúc càng nhiều .
Mười sáu năm qua thật mau! Út Miu tôi ngày ra đi còn ngậm vú mẹ. giờ nó đã là cô gái mười bảy tuổi đời. Con gái út tôi sắp vào đại học theo anh chị nó, gia đình tôi bảy người đang trống vắng dần hồi. Nhưng dù sao tôi cũng cám ơn cậu tôi đã bảo trợ gia đình chúng tôi qua đây cùng chụp cho chúng tôi những tấm ảnh ngày đầu qua Mỹ.- Những khuôn mặt bơ phờ, hốc hác của gia đình tôi mười sáu năm trước - khi bước chân tới"miền đất hứa" - đã trở thành kỷ niệm khó quên cho cả gia đình.
Giờ cậu tôi đã ra người thiên cổ- mới ngày nào cậu tất bật đón gia đình tôi rồi tiếp đến đón người cậu cả tôi được đi theo diện HO cũng cùng năm 1995. Rồi hai cậu đã theo nhau về vùng trời niên viễn-- những "chuyến tàu hoàng hôn" tiếp tục ra đi, những sân ga hội ngộ xong, tiếp tục khuất dần trong vùng quá khứ .
Mỗi năm cứ ngày hai tháng tám, tôi cố thử nhớ lại thứ cảm giác lần đầu tiên rời VN đi định cư tại Mỹ. Nhưng không thể đúng như xưa được, vì tâm lý con người biến đổi theo thời gian: hoàn cảnh nào tâm lý đó, tôi biết vậy./.
Đinh trọng Phúc
AUGUST 2, 2011
1566 ADAMS AVENUE MILPITAS -địa chỉ cư trú đầu tiên của gia đình tôi
****************************************************************
16 years later at 3612 Bloomsbury way San Jose CA 95132
2010
