GÁNH KHOAI LANG CON CHÓ VÀ EM BÉ VÙNG QUÊ NGHÈO

Nhớ về xóm Cam Bình Hàm Tân
DHL

   Cô H. dạy học ở thôn tôi khá lâu. Ba cô mất sớm , một mẹ già thằng em trai đang học cấp 2 . Cảnh nhà chật vật vì lương cô giáo chỉ vài chục đồng một tháng cùng thêm mười mấy cân gạo một ít nhu yếu phẩm như dầu hỏa và thịt chẳng đằp đổi vào đâu so với những nhà có lao động khác.

Hoàn cảnh neo đơn và chiêu yếu này làm cô chưa lấy chồng vì cô thuơng mẹ thuơng em. Cô có người chị lại đi lấy chồng xa và vì nghèo nên cô lại gái sau cùng phải đảm đang vai trò người mẹ để nuôi thằng em trai con một ăn học đến nơi đến chốn. Cái nghèo vùng kinh tế mới sau năm 1975 lại đeo đẳng với nhà cô vì thiếu sức lao động . Và từ thiếu sức lao động làm thêm nương rẫy nhà cô lại càng thiếu đói hơn. Thời gian này dân trong thôn thiếu là thiếu tiền, thiếu vải, thiếu dầu và thiếu thứ lương thực cao cấp nhất là gạo và thịt, hay ta có thể dùng một từ đẹp hơn là "chất đạm ".

   
   Trái lại, khoai sắn thì ê hề! nhà ai có sức lao động thi` đi phát rẫy phở đất là có khoai sắn thôi. NGười ta ăn tươi không hết thì cắt khô để dành mùa đói.

Tuy thế , nhà cô H.  sống lọt giữa vùng dân quê chuyên nghề rẫy bái và chiêu chang như cô chỉ nghề đi dạy nhưng lại là lao động chính trong nhà khi sức đứa em trai nhỏ chỉ trồng được đôi ba vồng khoai trước nhà là may thôi. Thế thì làm sao nhà cô không "thiếu lương thực " hay nói trắng ra khỏi thiếu đói được !

   Con chó nhà cô H. là 'điểm ngắm' của chúng tôi. Con chó na`y thuộc loại to con, nhìn hai bắp đùi sau 'núc ních' khi nó chạy qua nhà, chúng tôi ước tính nó mà thịt ra cũng được trên mười ký là ít. Lạ thật ! thời này không ai kiêng dè hay ái ngại về thịt chó cả. Nhiều người ăn được , đàn ông đàn bà con nít người lớn không ai còn sợ còn chê bai chuyện ăn thịt chó như mấy năm trước. Chuyện thèm thịt, hay văn vẻ hơn là "NHU CẦU VỀ ĐẠM " đã xóa đi bao thành kiến về chuyện ăn thịt chó. Viết ngang đây là phần mở đầu cho chúng tôi nhớ lại chuyện một ngày cuối tuần chúng tôi mạnh dạn tới nhà gặp cô H, để bàn chuyện đổi chó.

Vâng, chuyện đổi chác này rất đúng nghĩa của nó vì chúng tôi sẽ đổi cho cô một gánh nặng khoai lang khoảng 4 thúng để lấy con chó như đả tả trên. Cô H. rất cần gánh khoai này vì sức cô khó có thể tranh thủ vừa dạy vừa trồng cho ra bốn thúng khoai chỉa vỏ đỏ như chúng tôi tả được. Coi bộ cô từ từ xiêu lòng chấp thuận .

Sự bàn bạc đổi chác giữa chúng tôi và cô đang trơn tru giữa chừng; thằng Q, đứa bạn đi theo hắn  từng hứa là "hỏa đầu quân" làm thịt con chó , tất cả sả riềng và đồ màu hắn sẽ cung cấp đủ - đều lo hết ! nhà hắn  trồng thiếu gì những thứ này!  hắn  vừa phụ nói chuyện với cô H, cười híp cả hai con mắt, mặt hắn đỏ gay mỗi khi hắn cười nói với ai .

... bất ngờ từ sau cái phên lá nhà cô H. thằng em trai của cô nhào ra lăn đùng giữa nhà khóc nức nở . Cái áo trắng vàng vọt của thằng em cô giờ lấm cả đất từ nền nhà cô H. nó vừa gào la hai tay chơi vơi giữa khoảng không!

- ôi chị ôi đừng đổi - đừng đổi- con chó chị ơi!!!
Thằng em cô rất thuơng con chó này . Đi học về hàng ngày nó đều xoa vuốt ôm con chó. Con chó này cũng mến nó , thấy cậu chủ nó đi học về là nó ra ngoài xa đón đứa em cô H. vô nhà đuôi nó vẩy vẩy. Mà chẳng lạ chi ! khi cô H. vắng nhà thì thằng em cô làm bạn với con chó này chứ với ai nữa. Mẹ nó tuổi già rồi lại hay đau, nó là con út không có em kế , chị cả nó thì đi xa.

Chúng tôi  đang lúc cao hứng chợt hụt hẩng - cảm giác trơ trẻn khó tả - tất cả im thin thít. Mắt cô H. như nhòa lệ, cô thuơng đúa em trai nhất nhà. Cô vội chạy lại kéo em lên:

- thôi , thôi chị không đổi mô !

Chúng tôi vội xô ghế ra về.

Chuyện ngang đây chưa phải vậy là xong. Chỉ một ngày sau, cơn thôi thúc vì nồi thịt hông , miếng nhồi chó làm chúng tôi bàn bạc với nhau qua ngày sau tới nhà cô H. tiếp. Nhưng phải lúc đứa em đã đi học mới được và kế hoạch trao đổi phải thật mau chóng. Gánh khoai bốn thúng chúng tôi đã có sẵn chỉ cần cô H. gật đầu là chúng tôi gánh qua đổ ngay nhà cô và dắt con chó về. Kế hoạch thật trơn tru. Cô H. đang cần khoai vì mấy ký gạo tiêu chuẩn của cô đã cạn kiệt, cái thạp nhỏ đựng gạo bên góc bếp trống trơn , cái thúng đựng khoai tươi bên góc nhà cô chỉ còn rải rác vài ba củ nhỏ bốc mùi sâu. Kết quả trao đổi thật mau chóng. Chỉ trong một giờ là xong. Thằng Q. hí hững dắt chó đi thật lẹ nó vừa kéo vừa ngó về phía huớng trường như sợ thằng em trai cô bắt gặp giữa đường.

  Chỉ nội trong chiều đó, trời chưa tối hẳn thằng Q. bạn tôi đem qua một nồi đầy nhóc thịt chó đã hông thơm phưng phức. Nhìn lớp màng màu đỏ nổi lềnh bềnh trên nồi thịt chó , bên rỗ bún ông gia tôi ưu tiên bỏ tiền ra đặt trước ở chợ CAm Bình cho buổi 'tiệc thịnh soạn '  hôm đó. 
   Phải công nhận thằng Q. làm thịt chó "hết ý" mấy miếng nhồi của nó có thua tay Ông Uy trên dốc Tân Sơn đâu!  Ông Uy nghe ông gia tôi kể là một tay thiện nghệ về thịt chó từ thời trước 75 ngoài QT. Ông Uy làm thịt chó ngon đến độ người Mỹ từng yêu chó , quý chó phải "chết mê chết mệt"! thời đó khi nào cũng đem từng két bia Budweiser Bông Trắng lon nhôm của Mỹ về gạ ông Uy làm cho ăn.

   Giờ đây là chuyện thực,  chúng tôi và bạn đang liên hoan bên nồi thịt chó cho bù lại bao ngày "thèm thịt do thiếu đạm" nơi vùng nương rẫy- dư khoai thừa sắn- nhưng chẳng bán được bao nhiêu vì ai cũng có. 

  Mấy đứa em vợ tôi , tuy nhỏ nhưng cũng là tay lao động chính trong nhà cùng phụ họa với chúng tôi với thằng Q. về nồi thịt chó. Ông gia tôi vừa ăn vừa nhắc tôi :

-con nhớ đem bốn cái cẳng chó lên hầm với đậu xanh cho vợ con ăn đặng nhiều sữa cho con bú nghe con 

Trời sập tối , tiếng kẽng đội cuối xóm chợ kêu vang, tiếng kẽng đội đang kêu dân đi họp.

Theo làn gió từ xóm cô H.  sau huớng biển vọng tới có tiếng khóc văng vẳng , tiếng con trai ? hình như của đứa em cô H.!!?

nhớ về Cam Bình Hàm tân 1980s

đinh hoa lư