AI ĐI NHỚ VỀ XỨ ĐỘNG (ĐỀN)

 

Biển Cam Bình -Động Đền 1/2017 (hình ĐHL)

Đêm nay khó ngủ nằm trằn trọc tôi chợt nhớ về cảnh cũ ngưòi xưa đó là vùng đất Động Đền một nơi tuy cơ khổ nhưng từng giúp bao mảnh đời người dân QT qua bao tháng ngày gian nan. Nói đến vùng đất nuôi dân QT mình trong đó có những kỷ niệm khó quên đối với những người tù lỡ vận trở về địa phương với cái cuốc trên vai sắn khoai vui bên người thân và xóm làng. 

Ngày tháng đó gian nan cho  miếng cơm manh áo mà trường ốc cũng thiếu thốn như trong bài thơ của anh Trần Quảng Lượng miêu tả lớp - trường vào đầu thập niên 1980 ở một vùng cát ven biển ra sao? 

TRƯỜNG HỌC CAM BÌNH

Trường học ngày nay nghĩ cũng hay

Khen ai khéo dựng khéo chưng bày

Bốn bề gió lộng, long tai óc

Hai phía trời soi, rát mặt mày

Thu đến mưa sa thềm nước đọng

Đông về gió cuốn mái tôn bay

Qua đây thấy cảnh lòng ngao ngán

Học ở trường này khổ lắm thay!

Trần Quảng Lượng 1984

 
    ...Đất ruộng Động Đền nổi tiếng hiếm hoi.  Một dải đất cát ven biển Hàm tân chỉ ưu tiên dành cho người nào biết chăm chỉ làm lụng, chịu khó khai hoang vỡ đất, có thể nói từng tấc đất một. 

 Tôi không bao giờ bỏ qua bờ tranh bụi lách hoang nào cả vì mong muốn kiếm thêm diện tích cho đám đất bạc màu trên rẫy "CHỒM CHỒM". Tôi còn nhớ một cây cầy cổ thụ cao,  gỗ cứng ngắt,  thiên hạ ai cũng chê,  tôi  không bỏ sót. Đến khi hỏi vợ xong, tôi đi phụ làm ruộng với ba vợ tôi cái tánh siêng năng cũng không giảm bớt mà lại còn tăng gấp bội.

   Động Đền hồi này có đến sáu thôn.  Người dân phải sống chen chúc với đám ruộng pha cát bạc màu nhỏ hẹp.  Đất hẹp đến nổi đứng bên này nói vói qua bên kia vẫn rõ giọng. Hàng trăm gia đình cạnh tranh nhau từng tất ruộng, bờ be để sinh tồn...(trich)

Rồi mỗi lần tết đến xuân về người xứ Động Đền hay nói cho đúng hơn là bà con QT mình lại 'chay vay' cái cảnh túng bấn lo toan cho ba ngày tết . Cảnh này làm Trần Quảng Lượng càng nhớ về xuân xưa hơn nữa như trong bài vịnh Xuân Ở Đâu:

XUÂN Ở ĐÂU?

Xuân đến xuân đi xuân ở đâu?!

Thoảng nghe tiếng gió dạ ta sầu

Mơ màng ai gọi tình non nước

Văng vẳng người than cảnh bể dâu

Thổn thức lòng đau thơ cạn túi

Bâng khuâng dạ thảm rượu vơi bầu

Ngày đêm khắc khoải chờ mong mãi

Xuân đến xuân đi xuân ở đâu!?

TQL 1984

Khi Trần Quảng Lượng có những bài thơ ghi dấu ấn về đất Cam Bình thì người viết xin hoạ thêm những dòng hồi ức chân phương đích thực về cảnh chợ tết...

Hôm nay là ngày 30 tết nên buổi chợ quê Cam Bình đông đúc và náo nhiệt lạ thường. Mua bán sáng nay phần đông dành cho người đầu tắt mặt tối, làm lụng ruộng vườn rẫy bái, cho đến hôm nay mới còn cơ hội mua vài thứ về kịp cúng buổi chiều cuối cùng của một năm làm lụng. Giới có tiền, có đời sống thoải mái hơn thì lo lắng vật phẩm thức ăn cúng kiếng mấy ngày trước rồi. 

                  cảnh chợ 30 tết Cam Bình đón xuân Ất Tỵ 1995 

Chợ hôm nay rực rở hẳn lên bởi những bó bông rẻ tiền, đơn điệu mới nhổ còn nguyên rễ, bó quanh vài ba miếng lá chuối xanh xanh.  Đây là bông bình dân dành cho người trong thôn  'quần thô áo vải', còn ít thì giờ mua nhanh vài thứ  lo  mâm cúng trong bữa chiều còn lại.

 Ngày 30 tết, dù cho tháng thiếu còn 29 ngày, ai cũng gọi chung một tiếng là "30 tết".Giờ mấy bác mấy o đang mua vội vài chùm bông thọ, bông cúc đơn sơ mộc mạc về nhà. Hình ảnh đông vui, đầm ấm, quyện lẫn hơi hám đồng quê đang bừng dậy trên nền cát, một vùng gần núi sát biển. Tiếng cười, nói , trả giá, bao âm thanh cùng sắc màu quê huơng tưởng chừng không nhầm lẫn vào đâu được:

             -Bông ni mấy một chùm ri o?
            -Mấy ri?
            -Răng mắc rứa?
           -Dưa ni..hai ngàn một 'trấy' bán khôn o?

   Những chiếc nón lá nhấp nhô... người bán gánh dưa hấu loại nhỏ ngẩng lên, bán vội cho một o đem về chưng tạm, bác bán gánh bông cúc và thọ trồng từ vườn đất ẩm đem ra sáng nay cũng vừa gần hết . Mấy chiếc gióng mây nhúc nhích, O ở trên dốc vừa đổ mấy thúng khoai sắn cho khách. Nhìn chung sáng nay, toàn là hình ảnh những bó bông  "xôn xao" lui tới ; nào cúc Đà Lạt màu hồng tía, nào những chùm vạn thọ vàng rực rỡ hay thuợc dược hồng phớt,  người mua xong đưa cao tay vì sợ bông gãy, đi tới- lui, trông thêm vui mắt. Tôi tưởng chừng hôm nay là "buổi hội xuân" riêng cho người trong thôn làm lụng đầu tắt mặt tối, nương rẫy suốt năm.

 La Gi không xa; đó là chợ thành phố. Nhưng chợ thị thành chắc gì đã có không khí ấm cúng thân thuơng  như  tôi mục kích sáng nay. Dưới kia vật phẩm đắt tiền, mua sắm xa hoa, mứt bánh hảo hạng, hoa trái loại sang thì làm gì về đến chợ này? Hơn nữa, không khí sắm sanh nó đã diễn ra từ lâu. Không khéo người dưới phố đa số đã đủ trước đầu tháng chạp nên không còn háo hức nhiều nữa. 

 Buổi chợ cuối năm tại một vùng quê đầy màu sắc của những loài hoa đơn sơ, gần gũi, chợt rộ lên một buổi duy nhất sau mười hai tháng dài đăng đẳng. Hình ảnh buổi sáng đó đang  dấy lên trong lòng ta hình ảnh một ngày "hội làng" đầm ấm sẻ chia. Người Cam Bình mua giúp nhau vài thứ rau quả, vài nhánh bông; kẻ bán thì kiếm thêm chút tiền, người mua thì có thức cúng tất niên -ngày 30 tết...(trich của ĐHL)

Dốc Sơn Mỹ (giáp Cam Bình) hướng về Núi Nhọn Tân Hà (hình tác giả)

hình 1 cảnh thồ củi vùng Long Khánh trước đổi mới

 Hai anh em cùng bao người khác của vùng đất mang hai chữ Động Đền dù còn ở lại hay đã ra đi, tất cả đều không bao giờ quên một vùng quê cũ. Động Đền nơi có tiếng sóng biển rì rào ngàn năm, những rặng phi lao và những triền cát trắng phau.
                                                        
Tuy xa Động Đền nhưng có những tâm hồn mãi còn nhớ nó.

DHL 13/1/2018