Friday, April 18, 2025

HƯƠNG HOA CHẠC CHÌU


hình dây chạc chìu 
từ cây hoang giờ đây cũng như nhiều loại cây hoang dại khác chạc chìu đều thành thuốc nam trị bệnh 

Chào bạn đọc

    Thưởng thức hương hoa từ lâu là thú vui của tao nhân, mặc khách. Chuyện vui thú điền viên người đời thường lấy hoa đẹp và hương hoa làm trọng. Dù cảnh nhà chỉ một chiếc áo bông "nực làm gối lạnh làm mền" như Cụ Nguyễn công Trứ ngày xưa nhưng trong vườn ắt hẳn không thiếu gì kỳ hoa dị thảo...

    Nói về hương hoa cũng có nhiều hương thơm hoa dại nơi dân dã hay nơi thâm sơn cùng cốc, ít ai có cơ hội thưởng thức do người đời ít ai để ý làm gì.  Đã là 'hương dại' thì có mấy ai liệt vào "thế giới của hương hoa". Thật là phí "của trời" người viết chợt nghĩ ra như vậy. Thật thế, dưới trời đất thênh thang, hoang dại ta vẫn có những hương hoa tuy "dại" nhưng lại khá thơm. Thứ hương thơm rất khác với hương hoa thuần túy trong vườn nhà chúng ta. Hương hoa dại nhiều lắm, nếu tinh ý chúng ta có thể nhận ra hoa tuy dại nhưng hương "chẳng dại". Đây là một ý tưởng dị biệt chăng? Chưa hẳn vậy thưa bạn khi chúng ta nhận thấy hoa nhà có loài "hữu sắc mà vô hương" và có loại hoa nhà có sắc có hương nhưng lâu ngày người đời lắm khi sinh ra "nhàm chán". Trong thế giới hoa dại hoang dã lại có những hương thơm "rất lạ" nếu trong đời ai chưa tận hưởng một lần thì đáng tiếc làm sao!

HƯƠNG CHẠC CHÌU






   
    Người viết đoan chắc sẽ có bạn cảm thấy khôi hài với tựa đề của bài viết. Hoa Chạc Chìu là loại cây gì, nghe sao lạ thế? Nhưng đây là chút tâm tình của tác giả về hương thơm một loài hoa mà chỉ có những người tù binh VNCH sau ngày "gãy súng" mới nhớ, để mô tả lại sau Năm Mươi Năm ngày tàn cuộc chiến. 

        Cây chạc chìu là loài cây leo hoang dại, mọc nhiều ở những đồi càn trung du nối tiếp với vùng núi. Xen kẽ trong những vùng đồi càn hay rừng sim, cây chạc chìu mọc tốt ở nhiều bộng mối, thân leo bò ra xa hay vắt vẻo trong nhiều lùm thấp. Người dân vùng trung du, họ lạ gì với những loài hoa dại, nhưng cuộc sống bình dị, có ai để ý hay nhớ về một loài hoa và hương thơm của nó.

    Những bó cây, gánh củi người tù ngày đó cần dây cột. Tìm dây chạc chìu sẽ có những lúc người viết may mắn gặp mùa hoa chạc chìu nở. Bạn sẽ tin tôi, không quá lời khi may mắn ngửi được hương hoa của nó. Dĩ nhiên ở chốn hoang vu mới có và một thoáng hạnh phúc cho riêng mình khi nhận ra hương thơm hiếm hoi từ một loài hoa dại ít ai biết được. 

           Cây chạc chìu mọc nhiều ở các rú càn trung du miền trung

hoa chạc chìu 


    Giữa đồi càn hoang vu, tôi may mắn có giây phút quên đi thân phận. Cứ tự cho ta với trời thênh thang hay "ta với trời bơ vơ" trong bản nhạc nào đó. Thế nào chăng nữa tôi vẫn có một cảm nhận rất riêng về hương hoa chạc chìu, rồi nhớ mãi trong lòng. Thật lòng, tôi chẳng hề cường điệu, ca tụng một hương thơm giữa trời đất hoang vu ngày đó. Lần đầu tiên một người tù dưới mây trời lộng gió, xong hai mớ củi rồi đi tìm dây cột. Khi đang phăng thân dây chạc chìu, tôi tình cờ ngửi được một hương thơm lúc Chìu ra hoa. Người viết tự ví von hay khen ngợi mùi thơm Chìu  "quý phái" làm sao. 

    Hương hoa chìu có thể mang mùi thơm của phấn hương đắt tiền ngày trước. Người thành phố những lần đi đám cưới hay trang điểm của phụ nữ. Một loài hoa giữa đồi vắng hoang vu, một hương thơm như lạc lõng giữa không gian thanh vắng. Có những loài hoa dại, hương thơm thanh thoát, nhẹ nhàng, mộc mạc không đượm gắt như hương thơm ngọc lan thành phố. Hương ngọc lan, người viết cũng từng thưởng thức cho đến giờ thiên hạ cũng sắm sanh với giá đắt tiền. Cảm nhận của người viết, hương thơm ngọc lan quá nồng nàn, đậm khiến cho người thưởng thức bị choáng ngợp trong cảm giác dư thừa. Hương thơm chạc chìu, đậm đà nhưng lại "thanh thoát", không thoáng nhẹ như hương lài ta, nhưng lại người cảm nhận lại có một cảm giác vừa choáng ngợp vừa thích thú với một gặp gỡ bất ngờ. 

Hương thơm chạc chìu được người viết thật lòng ca tụng vừa để nhớ hay "tưởng niệm" về một "ngày xưa bỏ cuộc". Đúng thế, một công mà hai việc, thưa bạn đọc. Lại có một điều hương có thơm thì thơm thật nhưng chắc hẳn không có ai đem về "thuần hóa" thành hoa vườn. Cho đến một ngày khi thời thế thay đổi, quê hương mình mọi thứ đều được người đời tận dụng ra tiền hay thuốc men chữa bệnh cho đời. 

    Không những thế, chạc chìu ngày nay lại được đưa vào thơ văn nữa.  Người viết tình cờ đọc được một bài thơ trên tờ báo mạng Quảng Bình có liên quan đến cây chạc chìu. Bài thơ vô tình minh chứng giúp cho tác giả tại sao lại "ca ngợi" hương hoa chạc chìu đến thế.


Hoa Chạc Chìu

  • 14:23 | Thứ Hai, 19/06/2023
  •  
  • icon gmail
  •  
  • icon facebook
  •  
  • icon youtube
(QBĐT) - 
Quê hương tôi có cây chạc chìu
hoa chạc chìu
Những trưa hè vào rừng hái củi
Hương chạc chìu thầm thơm bên vai
 
Cây chạc chìu
hoa chạc chìu
Như người gái quê tôi
Thơm rất nhẹ mà hương rất lâu
Cánh bé nhỏ mà duyên rất bền
Nâng bước chân trưa hè
 
Nửa đời người tôi về phố thị
Mãi quen hoa lan hoa huệ hoa hồng
Quên mất mồ hôi những trưa hè
Quên mất mùi hương những cánh chạc chìu
 
Cây chạc chìu
hoa chạc chìu
Như người gái quê xưa
Chịu khó chịu thương mộc mạc
Bây giờ nơi quê hương còn không
 Hà Nhật

Người viết thật lòng cám ơn nhà thơ Hà Nhật đã giúp cho tác giả về cái nguyên cớ tại sao tô đậm lời khen về Hương Chạc Chìu. Thưa bạn đọc, thì ra tác giả bài thơ này đã viết quá đúng về những gì người viết mô tả về HƯƠNG CHÌU. Thành thật cám ơn nhà thơ Hà Nhật ở xứ Quảng Bình, một nơi chẳng xa những đồi trung du Ái Tử bao nhiêu.

Phải thật lòng mà suy gẫm, những bài thơ về chạc chìu thì chỉ có những nhà thơ từng sống ở trung du hay gần gũi với thôn làng miền núi mới biết. Từ biết hay có nhiều lần thấy được mấy bụi chạc chìu và nhất là mùa nó ra hoa mới cảm nhận hương thơm chạc chìu và "tức cảnh sinh tình". Cho đến khi thi sĩ miền quê rời nơi thôn dã về nơi phố thị cũng khó lòng quên được một loài hương.

Tác giả viết ra như vậy cũng ngầm ý rằng ắt hẳn những thi sĩ sinh ra cùng lớn lên nơi phồn hoa đô hội thì làm sao biết hay "thưởng thức"  được  mùi thơm chạc chìu ra sao để sáng tác ra những bài thơ chân thật trên. Người viết lại xin mạn phép trích đăng một bài thơ nữa của nhà thơ Đặng Triệu Phong,có gốc gác Quảng Trị 

HOA CHẠC CHÌU
Cho anh chút chỉu chìu chiu.
Anh bứt dây chìu bó củi cho em.
Nếu tuổi thơ tôi không đi chăn bò.
Thì làm sao vượt được dốc Cồn Kho vào Rú Trấm
Làm sao biết hái củi sim bó bằng dây chạc chìu xanh thẩm
và làm sao thấy được một màu tím nép mình trong bờ gai bụi rậm
ơi hoa chạc chìu, hoa chạc chìu
Màu hoa mong manh nhuộm hồn tôi tím ngắt.
Những bó củi sim. Những con bò đeo lục lạc
Mùa đông Quảng Trị tấm áo tơi đan bằng lá kè
và màu màu tím hoa chạc chìu lạnh buốt tuổi thơ tôi!
Tuổi thơ chập chờn. Tuổi thơ nghèo đói
Tuổi thơ lạnh lùng. Tuổi thơ vang dội
Tôi ôm vào lòng tuổi thơ ấy ra đi
Mỗi người đều có một thời trẻ dại để phân ly.
Những đứa trẻ chăn bò lớn lên trở thành người khác
Tôi trở thành kẻ mất em
Vĩnh viễn mất em
Như giọt mưa trên hoang mạc
Tôi hát với hoa trong suốt cuộc kiếm tìm
ơi hoa chạc chìu, hoa chạc chìu
Dây chạc chìu khô giữ nổi bó củi sim
Thì tím làm chi những chiều gió nổi?
Tôi trầm mình trong niềm hoang vu mong đợi.
Còn nhớ đến tôi dây chạc chìu hãy cứ xanh
Hãy cứ xanh dù mối tình đã lỡ.
Hoa chạc chìu, hoa chạc chìu ơi!...
(Đặng Triệu Phong)

Chuyện tình bài thơ trên thật cảm động và mộc mạc biết bao. Tình cảm thuần phát và nguyên sơ bình dị chẳng khác chi cây chạc chìu nơi đồng quê thôn dã. Người viết xin tạm gác qua nội dung tình cảm của thi sĩ họ Đặng nhưng không quên cám ơn về những ý nghĩa vật lý  của bài thơ Hoa Chạc Chìu trên như "bứt, bó..."  trên nó sẽ minh chứng giúp cho người viết trong phần dưới...

SUY ĐOÁN RA SAO VỀ HAI TIẾNG CHẠC CHÌU ?

Những ngày trong trại, người tù binh như chúng tôi thường dùng thân dây chạc chìu để cột những bó củi từ các đồi càn trung du về trại. Lên rừng đốn cây, dây leo trên rừng nhiều thứ nên chúng tôi ít dùng dây chạc chìu do có quá nhiều giăng mắc tha hồ lựa chọn. Thật ra, cây chạc chìu không thích hợp với rừng, chúng mọc nhiều ở các đồi càn ít cây, nhất là các bộng mối, chạc chìu mọc tốt, rậm rạp.

Suy đoán về hai chữ CHẠC và CHÌU 

Theo thiển ý người viết, có thể chữ CHẠC miền trung do có nghĩa là DÂY (hay SỢI ví dụ chạc địu là sợi thun)

Còn chữ CHÌU là gì thế ? có thể là CHÚN  thân dây, nương theo đúng một Chiều, dây chìu tơi ra, mềm và dai. Kinh nghiệm cột- bó dây Chạc Chìu sau khi đã CHÚN làm cho thân tơi và mềm ra, nhưng phải xoắn theo một hướng nhất định thì dây chìu mới khỏi gãy, lúc bó.

Thân chạc chìu nào to quá, ngón tay CHÚN không được, chúng tôi dùng cán rựa đập cho mềm thân ra trước khi CHÚN. "Kỹ thuật" CHÚN thân dây Chạc Chìu quan trọng ở vòng GÚT (thắt) cuối cùng lúc bó cây, nếu không nó sẽ bị gãy nữa chừng. 

Khổ làm sao khi người tù gánh củi về trại, sợi dây đang bó bị đứt giữa đường. Kinh nghiệm nên chúng tôi lúc nào cũng kiếm thêm một vài vòng Chạc Chìu "dự phòng" móc vào gánh củi.





***

                        HOA SIM VÀ TRÁI

    Một hương thơm của loài hoa hoang dại, nhưng đó là một kỷ niệm "dấu yêu" vào những năm tù tội. Cùng với hoa sim, hoa mua, bướm bạc... đẹp làm sao hình ảnh những đồi sim chín rộ.  Đó là lúc người tù binh có những mớ sim chín mọng giúp qua cơn đói trong lòng.

          hoa sim trâu (sim MUA) trái không ăn được

    Chạc Chìu giúp tù bó củi, hương chạc chìu như an ủi phận tù. Chút nào khoan khoái quên đời  trong phút chốc nào đó, ngày xưa.

    Màu tím hoa sim đẹp làm sao. Hoa sim không hương nhưng có sắc. Có điều người tù không quên bao trái sim chín mọng, qua cơn đói lòng. Còn nhiều thứ nữa, tù nhớ lắm chứ ...thế  mà đã 50 năm qua.

    Hôm nay tôi viết cho người, tôi viết cho tôi. Quá khứ đúng nửa thế kỷ qua đi chẳng khác gì giấc mộng nhưng là sự thật. Thế gian lắm chuyện bon chen hay  thay đổi tang thương đau khổ. Chút hương xưa từng an ủi bao người thua cuộc, ngày tháng đó xa rồi./.

edited by ĐHL 

19/4/2025

No comments:

Post a Comment

bài ghi lại: ĐI ĂN NEM LỤI SÃI XƯA

  ĐI ĂN NEM LỤI SÃI bạn bè NH về thăm Nem Sãi sau 40 năm   Thưở 'ăn hàng' của chúng tôi xem ra cũng 'xưa' lắm nhất so với nh...