TÔI VỀ QUA CỔNG TRƯỜNG XƯA

SƯƠNG TRẮNG MIỀN QUÊ NGOẠI/   QUANG LE

THƯƠNG GỮI  VỀ ĐẠI HỘI NGUYỄN HOÀNG 6/2012 LỜI CHÀO MỪNG TỪ MỘT CÁNH CHIM  NGUYỄN HOÀNG ĐANG BẠT GIÓ TRỜI  XA
Dinh hoa Lu -- SAN JOSE,  CALIFORNIA




******************************************************************

 hồi ký- Quảng trị sau NOEL - cuoi tháng 12/1973

   Có một sức lôi cuốn nào đó khiến ngày mãn khóa cùng chọn đơn vị không chút đắn đo tôi chọn ngay tiểu khu Quảng trị, mặc dầu lúc đó với kết quả cuối khóa tôi có thể chọn tiểu khu Định tường tức Tiền Giang bây giờ, nơi gia đình ba mẹ tôi chạy vào từ năm 1972.

Trên đường ra đơn vị tôi không quên ghé Đà Nẵng thăm bà con đang còn tạm cư tại đó vừa lúc Đà nẵng đón Giáng sinh 1973. Thời gian này lại là khi lưu dân Quảng trị thêm một lần chia tay: một nửa vào Bình tuy theo chương trình Khẩn Hoang Lập ấp, một nửa hồi cư về lại quê hương.

Nấn ná ở Đà nẵng chơi đến khi tôi ra trình diện đơn vị thì đã trễ phép. ..Tôi có dịp thăm lại Diên Sanh khi trình diện Tiểu Khu QT ,cồn cát Diên sanh nơi đồn trú của Tiểu khu một vùng đất tôi thấy khô khan và nghèo nàn lắm, đất chưa hồi sinh vì thiếu bóng dân về.

QUA CỔNG TRƯỜNG XƯA !

Tôi theo chiếc xe GMC tiếp tế ra trình diện tiểu đoàn cũng như sẽ về đại đội đang đóng quân ở cầu Ba Bến. Chiếc GMC ra đến xa lộ Đại Hàn thì quẹo phải hướng về thành phố Quảng trị. Khó diễn tả nỗi xúc động trong lòng tôi lúc đó, nó cứ trào dâng mãi không thôi. Mới hơn một năm giã từ QT trong cơn loạn lạc của chiến chinh, giờ thì tôi trở về trong quê hương với màu áo lính. Màu áo trắng vĩnh viễn không còn nữa nó đã bay xa và cuốn theo bao nhiêu mộng ước của tuổi học trò. Thực tại hôm nay chỉ là cảm giác nôn nao bỡ ngỡ của một anh lính trẻ ngày đầu về đơn vị mới.
...... Chiếc xe đơn vị ì-ạch qua dấu vết cũ của ‘bót’ Long hưng, lắc lư chạy theo con đường Lê Huấn hoang phế hướng về Cổ thành, rồi nó quẹo phải…Nguyễn Hoàng đây chăng? Trường cũ của tôi trước mắt chỉ là một đống gạch đá đổ nát hoang tàn. Tôi thật bàng hoàng vì cảnh tan nát của mái trường thân yêu vượt xa sức tưởng tượng của tôi. Ôi chiến tranh chỉ là tàn phá và hận thù. Tôi cố tìm lại vị trí của cái cổng trường nhưng giờ đây chỉ còn lại mấy lõi sắt cong queo. Chiến tranh đã xô đẩy biết bao nhiêu đứa học sinh Nguyễn Hoàng trôi dạt khắp mọi nẽo đường đất nước. Ôi hôm nay tôi trở về đây, bơ vơ bên ngôi trường thân yêu đã chết cạnh một thành phố tan nát, đìu hiu, tất cả đang đứng chịu tang trong cơn lạnh mùa đông nơi miền địa đầu giới tuyến. Quá khứ chỉ thoáng đó thôi. Khoảng cách từ mùa hè 1972 cho đến cuối năm 1973 như hôm đó chỉ một năm mà vật đổi sao dời tưởng chừng huyền thoại. Ngày xưa bà Huyện thanh quan có than vản cảnh đổi thay của thời đại bà mà thuơng cho "lối xưa xe ngựa hồn thu thảo ", nhưng chỉ ngần ấy thôi đủ làm bà đau xót , thuơng cảm. Còn giờ đây thời đại của hôm nay nhưng cảnh đổi thay sao đau xót còn gấp bao lần người xưa ! Tiếng xôn xao vào cổng như vẳng lại bên tai tôi. Hình ảnh hai cái cổng phụ đang bị ông phu trường lạnh lùng đóng lại cho "những cậu những cô " tới trễ. Rồi những khuôn mặt ngơ ngác , ân hận hay âu lo của những "tiểu thư" áo trắng còn đó và những quyết định "vượt rào " của mấy "cậu nam sinh ", những hình ảnh tưởng chừng như "hôm qua" thôi ! Thế mà , tất cả giờ đây trước mặt tôi là sự hụt hẫng , những cảm xúc đau xót từ trong lòng tôi một người đang mang cảm giác háo hức về lại chốn xưa bị dội lại từ một thực tế quá phủ phàng.


DÒNG SÔNG QUÊ TÔI

Đến cầu Ba bến chiếc cầu sắt nhỏ bắc qua con sông Vĩnh Định, chiếc GMC chạy thẳng vào sân BCH tiểu đoàn, tôi vội nhảy xuống xe lo ‘gôn’ quần , xắn tay áo cho đúng quy cách. Tôi cố gắng chuẩn bị tư thế nhà bình thật nghiêm chỉnh trước khi vào trình diện tiểu đoàn trưởng. Thật sự tôi đã trễ phép gần 2 tuần lễ, biết ăn nói sao với tiểu đoàn trưởng đây? hay là mình lấy lý do gia đình ở tận Mỹ tho tỉnh Đình tường, tôi còn phải thăm bà con chiến nạn đang tạm cư ở Đà nẵng nữa. Tôi hy vọng mấy lý do này cũng tạm ổn.

Tôi đứng nghiêm chào, xưng tên họ, số quân, cấp bậc; bên ngoài tôi cố gắng làm ra dáng bình tĩnh nhưng trong bụng tôi thực sự run run. Tiểu đoàn trưởng trợn mắt gằn giọng hỏi lý do trễ phép, ông to giọng phê phán vấn đề vô kỷ luật của tôi, hơn nữa tôi là một sĩ quan trẻ mới ra trường.

Tội nghiệp cho tôi, ấp úng trình bày lý do trễ phép mong tiểu đoàn trưởng ‘thông cảm’. Hình như Tiểu đoàn trưởng thấy vẽ mặt ‘búng ra sữa’ của tôi ông cũng thấy ‘tội nghiệp’, dịu giọng ông cho phép tôi ra ngoài chuẩn bị qua trình diện đại đội trưởng Lê kim Chung anh người gốc làng BÍCH KHê, đại đội anh đang đóng bên kia múi cầu Ba bến canh BCH tiểu đoàn .

Ra đứng tần ngần ở sân tiểu đoàn, cũng may tôi gặp anh Trần quang Hiền, trưởng ban 3 tiểu đoàn. Anh Hiền coi bộ biết thương khóa đàn em mời ra trường như tôi. Thật đúng với cái tên Hiền anh hiền lành vui vẻ, mới gặp anh lần đầu mà tôi đã thấy gần gũi vững lòng lại sau một phen bị tiểu đoàn trưởng "quạt  một trận".

ngã ba sông Thạch hãn & nhánh sông đào Vĩnh Định chảy qua cầu BA Bến

Chia tay anh Hiền, tôi lại mang ba lô(ballot) súng đạn đi bộ qua lai cầu Ba Bến chiếc cầu mà mấy mùa vắng bóng dân đi. Bên kia ngã ba sông là thôn Nại cửu, làng ngoại tôi, nghe văng vẳng tiếng kẽng liên hồi kêu dân đi ‘sản xuất’ của phía 'bên kia'. Đi ngang giữa cầu trời vẫn mưa, những cơn mưa phùn dai dẵng ngày này qua ngày khác. Đối dân Quảng trị như tôi thì chẳng lạ gì với cảm giác mưa lạnh mùa đông nhưng sao hôm nay tôi thấy cảm giác nao nao buồn buồn của một người đã hết phép và phải về đơn vị mới và hình như tôi có một cảm giác nhớ gia đình ba mạ các em đang ở xa tít trong Nam.

mặt sông Vĩnh định
Có ai về phía thương yêu xa xôi muôn trùng cách biệt,
Một miền quê cũ có con sông mầu xanh bát ngát.
Ai có về chốn xưa giữa nắng ban chiều, xin nhớ
Qua cây cầu bắc ngang sông đào, chốn quê nghèo.
[Dòng Sông Quê Tôi
Tác giả: Phạm Duy]

Tôi dừng lại giữa cầu lặng ngắm nhánh sông đào Vĩnh Định. Con sông vắng vẻ in bóng tre, đôi bờ đìu hiu không một con đò. Dân chưa về hồi cư để cùng nhau xây lại nếp sống thanh bình với đồng lúa xanh cùng bóng mục đồng, hình ảnh ngày xưa tôi thường thấy mỗi lần về thăm quê ngoại Nại Cửu.


VỀ ĐƠN VỊ ANH LÊ KIM CHUNG
Sau khi trình diện đại đội trưởng Lê kim Chung , tôi được nằm chờ tạm ở một căn hầm nằm sát bờ sông để chờ ngày ra giữ trung đội. Đại đội 2 đóng phía bên này sông có nhiệm vụ bảo vệ cho Tiểu đoàn nên tương đối nhàn hạ hơn mấy đại đội khác. Đại đội trưởng Lê kim Chung tính trầm lặng - hình như anh cũng thông cảm khóa đàn em có lẽ những cảm giác bỡ ngỡ đó cũng giống anh những ngày đầu khi anh mới ra đơn vị . Ngoài trời vẫn mưa, những cơn mưa phùn dai dẳng lê thê tưởng như bất tận. Ánh sáng nhạt nhòa của mấy cục pin xài lại từ máy truyền tin trong hầm trú ẩn là cơ ngơi cho tôi ngày đầu tiên về đơn vị mới. Tôi may mắn được nằm trên một tấm ván ép Mỹ cũ kỷ, có lẽ do lính đại đội lên tận Cổ thành đào kiếm đem về đây.

Lính tráng xa nhà thú vui giữa các sĩ quan đại đội là bộ cờ quân đã cũ. Cái nền nhà và vài vách tường còn sót lại của ban chỉ huy đại đội là cơ ngơi cho tất cả mọi người ở đây. Bộ cờ quân là thú vui duy nhất cho anh Chung và mấy sĩ quan khác. Chiều mưa anh Ba, đại đội phó dạo khúc đàn với bản nhạc "DONNA DONNA" tự nhiên lòng tôi lâng lâng xao xuyến.

Chẳng màng đến cởi giày, tôi nằm thừ trên miếng ván kê gần sát mặt đất nên tôi ngửi được cả mùi ẩm thấp và ướt át trong căn hầm. Ngày ra trường tôi tự nguyện chọn về đây kia mà! Tôi đã chọn quê hương Quảng trị vì tôi nhớ nó, vì tôi còn thương cả một vùng trời đầy ắp kỷ niệm.


Tôi cố gắng lấy giấc ngủ, trong cơn lim dim tôi mơ màng thấy những khuôn mặt bạn bè năm xưa trong lớp học hiện về, tiếp đến mài trường Nguyễn Hoàng còn nguyên vẹn…những tà áo trắng xôn xao trước cổng …và mơ hồ trong giấc ngủ mệt mõi tôi nghe phảng phất một thứ âm thanh nào đó của chợ Quảng trị ngày giáp Tết.

Chợt mở mắt tôi nhìn qua khe hở của căn hầm- trời mùa đông chiều xuống thật mau. Tôi nghe đâu đây, hình như dưới chân cầu Ba bến có tiếng con chim bói cá kêu từng hồi buồn não ruột, trên mặt sông Vĩnh định màn mưa phùn theo gió lướt thướt bay./

dinh hoa lu


--------------------------------------------------------------------------
ghi chú:
anh Lê kim Chung đã mất chiều 23 tháng 3 năm 1975 tại làng Lương Mai Phong Điền , người sq duy nhất mất trong ngày tàn cuộc chiến của đơn vị tôi .