SỐ PHẬN DI DÂN

SỐ PHẬN DI DÂN
[viết theo lời hứa với em Đinh thị Hiệp ]
KỂ RA số phận di dân của người Quảng Trị trải qua bao nhiêu giai đoạn, từ lúc bỏ xứ mà đi , thực sự giã từ quê huơng 'chôn nhau cắt rốn ' Quảng trị . Khói lửa chết chóc từ cái thời mà ông bà kể lại là 'chạy giặc' trong thời chiến tranh Pháp Việt đã lắm đoạn trường ; đến thời sau này cũng không kém đau thuơng , người Quảng trị khổ đói đã đành nhưng trên bàn thờ nhà nào cũng không thiếu bát nhang thờ người chết vì chiến tranh, nhà cửa cháy xây không biết mấy lần , thì mái tranh là hình ảnh quá quen cho người dân 'cày lên sỏi đá' cứ mỗi mùa đông lạnh cắt da cắt thịt,'cắn ngón tay không chảy máu' vì người dân QT không còn biết lấy chi để bỏ đầy cái bao tử trống không ?
Đó là những nỗi khổ của chiến tranh và đói lạnh .
Mùa Hè Đỏ Lửa, bỏ xứ ra đi . NGười Quảng trị di dân vào tận cái xứ Bình Tuy , cái đất một thời người ta gọi là đất "Thầy Thím" vì ở đây nó có đông dân tộc người Chăm mà tiếng QT gọi quen miệng gọi là "Chàm" . Người Chàm, tháp Chàm cũng do tiếng chỉ dân tộc Champa mà ra .
Xưa Công chúa Huyền Trân hi sinh thân ngọc để đổi hai châu Ô và Lý cho người QT hiện nay thì từ cái năm máu lửa 1972 con cháu người Qt lại tiến sâu hơn nữa . BÌnh Tuy những mật khu , những rừng gỗ quý ken dày , sức người làm không xuể , biển cả đầy ắp cá đang chờ sức người Qt vào khai hoang lập ấp .
"Gánh cực mà đổ lên non
Còng lưng mà chạy cực còn chạy theo "
1975 hòa bình rồi, thống nhất rồi ; thế mà người di dân QT vẫn không thoát khỏi cái số cực . Rừng đốn hết , nào cũi nào than tất cả cho cái bao tử . Miệng ăn núi lở , thế là ba cái rẫy bạc màu lần hồi không còn lợi tức . Miệng ăn càng sinh sôi nảy nở càng đông , rừng đốt làm than dần hồi cũng hết . Thế là vài năm sau 1975 lại tiếp tục di dân theo kiểu đi 'kinh tế mới' vào tận miền Nam , Bạc Liêu Rạch Giá . Bà con sống không quen kiểu ướt át vùng sông nước trong nam , nên cũng tứ tán nhiều lần thêm nữa . Rõ ràng , cái số khổ nó vẫn theo bước chân "giang hồ' người dân xứ Quảng .
Ai nói hai chữ 'cu ly' chỉ trong lịch sử thời Pháp thuộc ? hết gạo hết cơm người Qt tại tỉnh Bình Tuy (Hàm tân , Đức Linh ) ào ào xin vào các đội nông trường cao su Long Khánh không biết bao nhiêu mà kể . Các đồn điền cao su tại Long Khánh và một vài nơi gần Long Thành Bà Rịa đi đâu cũng nghe giọng Quảng Trị 'đặc sệt' . Quảng trị đời bọ mẹ di dân , đẻ ra đời con , rồi cháu cùng ở một nhà . Những mái tranh trong những vùng đất rẩy Bình Tuy, cũng như dưới những dãy nhà tranh xây dựng quy cũ , ngay hàng thẳng lối trong nông trường phần đông đều là những thế hệ QT ,già và trẻ .
Chạy giặc, di dân lập ấp, rừng rú biển cả, tiếp đến là những liếp rừng cao su bạt ngàn xa ngót tầm mắt miền đất đỏ Long khánh trong nam để chan hòa máu và mồ hôi bao nhiêu thế hệ Quảng Trị quê mình .
Kiếp 'cu ly' nông trường , đổi mồ hôi kiếm gạo tiêu chuẩn ; nơi này đội trưởng nông trường quyền thế 'như vua' . Gạo cơm , phân bón , tiền bạc lương huớng , cắt công , khai công trong tay đội trưởng . Trên đội trưởng là trưởng nông trường . Tất cả đều có đời sống dư dật giàu sang, chỉ có người 'cu li' trực tiếp lao động là khổ.Nhưng cái thời này , gạo quý 'như vàng' người Qt dám đi đâu để mất tiêu chuẩn . Vài ba năm đầu , cao su chưa cao , 'cu li' nông trường còn có đôi chút an ủi nhờ trồng chen vào giữa những luống cao su nào đậu nào bắp , nhất là lúa 'vại' tức khác với lúa cấy chỉ mọc đất khô . Nông trường cũng chẳng gây khó khăn chi vì trồng chen ở giữa thì cao su khỏi bị cỏ hãm cũng hay . Một công hai việc cho người 'cu li' . Người Qt lại 'vàn công' nhau , thu hoạch mùa màng giữa những luống cao su . Thời này ngó vậy mà vui , vừa có gạo vừa có thêm tiền .
Khác với những kẻ ra đi , ra đi đây là ra đi đợt hai , đợt ba sau khi di dân vào nam rồi. Người ở lại Bình tuy, nhất là ở huyện Hàm Tân lại càng thiếu thốn hơn . Những đồi cát bạc màu sát biển, lúa bắp không còn lên nỗi . Những nương rẫy , trồng lên bới xuống nhiều lần , đến nỗi tranh cũng khó mọc lên cao .
Ôi những buổi cắt tranh sao quá gian nan chán nản . Cái thuở được phát tồn lợp nhà và tiêu chuẩn gạo di dân LẬP ẤP 1973 -74 đã nằm trong quá khứ . Người bứt tranh đứng nhìn những đồi hoang hóa , tranh cao không quá đầu gối, chỏng cọng ngao ngán trong lòng . Tranh tốt thì người bứt không biết mệt . Tranh xấu vừa làm vừa chạy quanh . Bứt tranh là tiếng cũ , có thể gọi là cắt tranh hay cắt gianh theo tiếng Bắc. Tiếng gì thì tiếng , tranh dài ngọn là điều mừng rỡ nhất để về lợp mái tranh nghèo đang thời giột nát , hay lợp nhà mới nếu không có tiền mua . Nhưng tiền đâu , nếu hai bàn tay chỉ biết cầm cuốc , liềm , rựa ?
NGười bứt tranh (cắt tranh) giỏi , ngoài kiếm được cái nghề chuyên nghiệp làm tranh, đánh tranh bán độ nhật, còn có thêm biệt hiệu . Dân QT ngang đây thấy hơi giống dân nam , chú Hùng nghề bứt tranh xóm ba mạ tôi ở , thì gọi cái tên Hùng Tranh . Tội nghiệp giờ đây chú đã ra người thiên cổ hơn một năm rồi . Cái nghề bứt tranh cũng chung số phận đó là NGHÈO ; 'có đồng nào xào đồng đó ' làm gì để dành được .
Thời thế , đổi dời . Sau này thiên hạ 'đổi mới' , xã hội toàn nhà xây . Nghề bứt tranh cũng đi vào 'lịch sử' thế là chú Hùng ngày ngày , thân bệnh hoạn , ngồi ngó ra con đường kiệt , 'xe nổ' chạy đầy đường ; có thể chú đang nhớ lại những ngày bứt tranh khấm khá , cái nào ngàn đó có khi tranh 'hút' lên giá 1200 ; thím Hùng những ngày đó 'le te' đi chợ CAm Bình mua đồ tẩm bổ cho chú 'bồi dưỡng' ; giờ còn mô ?
Hãy để cho Chú Hùng và hình ảnh những cái tranh , đánh dày , đánh mỏng , dài ngắn , những gánh tranh kẽo kẹt người nông phu gánh về tận chợ tỉnh La Gi vẫn đắt hàng , đi vào 'lịch sử' .
Lớp cháu con đâu có nghĩ ra hình ảnh những cái rẫy tranh khi bị cháy . Ai ác bỏ tàn thuốc ,hay cố ý đốt . Những liếp tranh đã cắt , chờ khô gánh về lợp nhà nay ra tro bụi . Những mái nhà đang cần tranh lợp mới . Những nuộc lạt đang ngâm nước , chờ tranh hất lên mái nhà ,đòn tay con thơm mùi gỗ rừng , giờ xem như bị đình lại vì tranh đã bị cháy sạch .
Rẫy rừng và những mái nhà tranh tưởng chừng là 'điệp khúc bất tận' cho kiếp người dân lưu xứ Quảng trị quê mình . Nếu có ai có 'cái tâm 'ghi lại thì quả là hình ảnh bi tráng cho người Quảng trị quê ta đi mãi với kiếp lưu dân . Thật khổ làm sao ?
DHL

Like ·